Η Επανομή βρίσκεται στο νότιο άκρο του Δήμου Θερμαϊκού, ορίζοντας τα διοικητικά του όρια προς το όμορο νομό Χαλκιδικής. Έχει έκταση 91.541 στρέμματα και η έκταση των ακτών της φτάνει τα 40 χιλιόμετρα, ενώ το ακρωτήρι της αποτελεί το γεωγραφικό όριο του Θερμαϊκού κόλπου.
ΣΥΝΤΟΜΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ
Η αρχή της ιστορίας της Επανομής βρίσκεται πολύ παλιά καθώς είναι από τους αρχαιότερους οικισμούς της περιοχής και κατοικούταν από τα νεολιθικά χρόνια. Από τον Όμηρο αναφέρεται ως ‘’Γιγωνίς Άκρα’’ και κατοικείται συνεχώς από τα νεολιθικά χρόνια. Υπήρξε ένα από τα σημαντικότερα χωριά τόσο κατά τα Βυζαντινά χρόνια όσο και κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Η συντριπτική πλειονότητα των κατοίκων της είναι γηγενείς.
Στην περιοχή της Επανομής έχουν βρεθεί πολλά αρχαιολογικά ευρήματα που αναφέρονται κυρίως στα παλαιοχριστιανικά και πρωτοχριστιανικά χρόνια. Από τους σπουδαιότερους αρχαιολογικούς χώρους είναι το νεκροταφείο στη θέση Λιμόρι, το οποίο εντοπίστηκε βορειοδυτικά της Επανομής. Πρόκειται για οργανωμένο παλαιοχριστιανικό χώρο ταφής ο οποίος ήταν σε χρήση όλο τον 4ο και το πρώτο μισό του 5ου μ.χ. αιώνα.
Η Επανομή σε όλη τη διάρκεια της οθωμανικής κυριαρχίας ανήκε διοικητικά στο Ναχιγιέ της Καλαμαριάς και φορολογικά στο χάσι του Λόγγου. Στην επανάσταση του 1821, οι Επανομίτες συμμετείχαν ενεργά με πολλούς αγωνιστές, όπως ο Γεώργιος Ιωάννου, ο οποίος ήταν πληρεξούσιος της Χαλκιδικής στην Α΄ Εθνοσυνέλευση Ανατολικής Χέρσου Ελλάδος, ο Χριστόδουλος Θεοδώρου (γεν. 1796), ο Βασίλειος Αντωνίου (γεν. 1790), ο Τριαντάφυλλος Κώστα (γεν. 1793) και ο Αγγελής Λάμπρου (1796-1864). Η Κοινότητα Επανομής ιδρύθηκε το 1918 και ως κεφαλοχώρι της περιοχής είχε υπό τη διοίκησή της όλους τους γύρω προσφυγικούς οικισμούς που δημιουργήθηκαν αργότερα και αποτελούν τις σημερινές Κοινότητες του σύγχρονου Δήμου Θερμαϊκού.
ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΠΙΣΚΕΠΤΗ
Η φυσική ομορφιά της Επανομής προσφέρει εκπλήξεις σε κάθε είδους επισκέπτη. Από τα αρχαιολογικά ευρήματα, από όλες τις ιστορικές περιόδους, τον ενταγμένο στο δίκτυο NATURA υδροβιότοπο , έως τα καταγάλανα νερά στις χιλιομέτρων παραλίες απαράμιλλου κάλλους.
Σημεία αρχαιολογικού ενδιαφέροντος
Η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως 42 τάφους διαφόρων κατηγοριών, μέσα και γύρω από τους οποίους βρέθηκαν αρκετά σκεύη, αγγεία, κοσμήματα, αλλά και νομίσματα που χρονολογούνται από το τέλος του 2ου μέχρι τις αρχές του 5ου αιώνα. Ανατολικά του νεκροταφείου στο Λιμόρι, στη θέση Μπγιαδούδι, ήρθαν στο φως τα ερείπια μιας τρίκλιτης παλαιοχριστιανικής βασιλικής. Ο ναός διέθετε πλούσιο γλυπτό αρχιτεκτονικό διάκοσμο, με πολύχρωμα μάρμαρα και ψηφιδωτά με φύλλα χρυσού και αργύρου.
Τρία χιλιόμετρα νότια της Επανομής βρίσκονται τα Κριτζιανά, ένα από τα τέσσερα μεγάλα μετόχια της Μονής της Αγίας Αναστασίας. Το χωριό αναφέρεται για πρώτη φορά σε έγγραφο της Μονής της Αγίας Λαύρας το 1110. Δυστυχώς δεν υπάρχουν καταγεγραμμένα στοιχεία για τον τοπικό πληθυσμό ή την έκταση των Κριτζιανών. Το βέβαιο είναι ότι το 1530, τα Κριτζιανά υπάγονται ήδη στο Μετόχι της Αγίας Αναστασίας.
Με την πάροδο των ετών το χωριό Κριτζιανά εξαφανίστηκε, χωρίς να έχει εντοπιστεί η ακριβής του θέση, η οποία το πιο πιθανό είναι να βρισκόταν στο σημερινό μετόχι της Αγίας Αναστασίας. Το μετόχι είναι χτισμένο με οχυρωματικό τρόπο, καθώς την εποχή που κατασκευάστηκε, οι πειρατικές επιδρομές ήταν συχνό φαινόμενο στην περιοχή.
Παραλίες
Η παραλία του Ποταμού αποτελεί μια απέραντη όαση άμμου, σε συνδυασμό με το Ναυάγιο και ένα ακρωτήριο δίνει στην παραλία το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των “δύο προσώπων”: Από τη μία πλευρά έχει κύμα ενώ από την άλλη επικρατεί νηνεμία. Η παραλία είναι ιδιαίτερα δημοφιλής ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια. Η κοντινή απόσταση από τη Θεσσαλονίκη, η ποικιλομορφία της παραλίας αλλά και η ομορφιά του Ναυαγίου, ενός πλοίου που συμμετείχε σε εργασίες για την πλαζ της περιοχής αλλά βούλιαξε γύρω στο 1967-70, την καθιστούν ίσως τη δημοφιλέστερη παραλία κοντά στη Θεσσαλονίκη. Στην περιοχή λειτουργούν beach bar και ταβέρνες, τα οποία προσελκύουν χιλιάδες κόσμου κατά την περίοδο του καλοκαιριού.
Εξαιρετικές παραλίες αποτελούν επίσης η Παραλία Πάλιουρα αλλά και ο Όρμος (παραλία) Επανομής, όπου μπορεί κανείς να απολαύσει το μπάνιο του σε συνδυασμό με το ποτό του ή το τσίπουρό του στα μαγαζιά που λειτουργούν στην περιοχή. Στην περιοχή του Όρμου Επανομής βρίσκονται τα γραφικά εκκλησάκια της Αγίας Μαρίνας και της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος. Κατά τη διάρκεια του εορτασμού τους οργανώνονται μικρές εμποροπανηγύρεις στην περιοχή της παραλίας.
Αμπελώνες – Κτήμα Γεροβασιλείου
Ιστοσελίδα της επιχείρησης εδώ.
Στις πλαγιές της Επανομής, λίγα χιλιόμετρα έξω από τη Θεσσαλονίκη, ο ιδιαίτερα φροντισμένος αμπελώνας περιβάλλει το σύγχρονο οινοποιείο, όπου παράγονται τα γνωστά κρασιά του Κτήματος Γεροβασιλείου. Το Κτήμα Γεροβασιλείου δραστηριοποιείται στο χώρο του αμπελιού και του κρασιού από το 1981. Στο Κτήμα Γεροβασιλείου η καλλιέργεια του αμπελώνα γίνεται με ιδιαίτερη φροντίδα και συνεχείς πειραματισμούς στη μελέτη ελληνικών και διεθνών γνωστών και άγνωστων ποικιλιών. Η εξέλιξη της τεχνολογίας συμπορεύεται με την παράδοση σε όλη τη διάρκεια της αμπελοκαλλιέργειας και της οινοποίησης. Ο στόχος είναι η παραγωγή ποιοτικών κρασιών από τον ιδιόκτητο αμπελώνα με τα τυπικά χαρακτηριστικά του μικροκλίματος (terroir) της περιοχής. Τα κρασιά του κτήματος διακρίνονται ήδη εδώ και δεκαετίες σε διάφορους διεθνείς διαγωνισμούς κερδίζοντας την παγκόσμια καταξίωση και αναγνώριση.
Εντός του Κτήματος λειτουργεί το περίφημο Μουσείο Οίνου Γεροβασιλείου, στο οποίο ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει τις πλούσιες συλλογές από εργαλεία αμπελουργίας, οινοποίησης, εμφιάλωσης και βαρελοποιίας από όλο τον κόσμο.
Το Κτήμα Γεροβασιλείου είναι επισκέψιμο από τους οινόφιλους και όλους όσοι θέλουν να γνωρίσουν από κοντά τον κόσμο του αμπελιού και του κρασιού. Ο επισκέπτης μπορεί να επιλέξει τις ετικέτες που θα δοκιμάσει από τη λίστα κρασιών του Κτήματος ή μία από τις ειδικά διαμορφωμένες οινικές προτάσεις. Τρέχουσες και σπάνιες παλιές σοδειές, ταιριαστές πρώτες ύλες, γευστικοί συνδυασμοί, και η θέα του επιβλητικού αμπελώνα ολοκληρώνουν ιδανικά την επίσκεψη στο Κτήμα Γεροβασιλείου.
Φυσικό Περιβάλλον
Η Επανομή είναι περιοχή υψηλής οικολογικής σημασίας αφού ο υδροβιότοπος που υπάρχει στην περιοχή «Φανάρι», έκτασης 5.500 στρεμμάτων, λειτουργεί ως καταφύγιο αποδημητικών πουλιών και άλλων θηραμάτων και είναι πλούσιος σε χλωρίδα και πανίδα. Ο υδροβιότοπος της Επανομής είναι ενταγμένος στο πρόγραμμα “Natura 2000” της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
H Λιμνοθάλασσα Επανομής βρίσκεται στο ακρωτήρι Μύτικας, 5χλμ νοτιοδυτικά της Επανομής, συνολικής έκτασης 830,38 εκταρίων.
Στην Λιμνοθάλασσα Επανομής βρίσκονται πάνω από 186 είδη πτηνών αναπαράγονται, τρέφονται και ξεχειμωνιάζουν στη λιμνοθάλασσα.
Ο συνολικός αριθμός των ειδών και των ατόμων των πουλιών στη διάρκεια του έτους είναι πολύ μεγάλος και κάποιες φορές εμφανίζονται και εξαιρετικά σπάνια είδη πουλιών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν η εμφάνιση του αιγαιόγλαρου, είδος παγκόσμια απειλούμενου, τον Ιούνιο του 2009. Συνολικά έχουν παρατηρηθεί 217 είδη πουλιών. 135 από αυτά απαντούν κατά τη μετανάστευση, 38 φωλιάζουν στην περιοχή ενώ 67 είδη διαχειμάζουν. Από αυτά 3 είδη είναι παγκοσμίως απειλούμενα, 54 αναφέρονται στο κόκκινο βιβλίο των Απειλούμενων Σποναδυλόζωων της Ελλάδας και 67 συμπεριλαμβάνονται στο παράρτημα 1 των Κοινοτικών Οδηγιών για τα πουλιά.
Άγιος Νεομάρτυς Αργύριος ο Επανομίτης
Από την Επανομή κατάγεται και ο Άγιος Νεομάρτυς Αργύριος, ο οποίος γεννήθηκε στην Επανομή το 1788 και μαρτύρησε στη Θεσσαλονίκη το 1806 σε ηλικία 18 ετών. Η μνήμη του τιμάται στις 11 Μαΐου οπότε και πανηγυρίζει ο ομώνυμος ναός που βρίσκεται στην πόλη της Επανομής. Στα πλαίσια του εορτασμού του Αγίου Αργυρίου διοργανώνεται και πανήγυρη στην περιοχή του Νέου Πάρκου Επανομής.
